ATANASİUS (İSKENDERİYELİ) (295-378)

Atanasius’un 295 yılında İskenderiye’de doğduğu sanılmaktadır. Yunanlı Hıristiyan bir ailenin çocuğu idi. Bütün çocukluğu ve gençliği (8-10 yaş-ları arası) Hıristiyanlara zulüm yapılan bir ortam içinde geçmiştir. Diocletianus mezaliminin (303-313) sürdüğü sıralardı. Atanasius Kutsal Kitap’a ve Grek edebiyatına hakkıyla vakıftı. Gençliğinde bir çok defa keşişlerin yanında kalmıştır. Bu vesile ile, büyük ermiş, Aziz Antonius ile ve Aziz Pacomius ile tanışmıştır. 319 yılında diyakon olarak atanan Atanasius, 325 yılında, episkoposu ile birlikte, İznik konsiline gider. 328 yılında İskenderiye episkoposu olur. Her şey sakin görünmesine rağmen, gerçekte Kilise ağır bir doktrin krizi içinde sarsılıyordu. Kilise aynı zamanda, gittikçe genişleyen siyasal iktidar karşısında, bir kimlik buhranı geçiriyordu. Ariyanizm doğmuş, imparatorun desteği ile gelişiyor ve imparatorluğu kaplıyordu.

Ariyus taraftarları Atanasius’u hedef olarak seçmişler, onun hakkında çeşitli iftiralar yaymakta idiler. Onu mukaddesata küfretmekle, adam öldürmekle, imparatora karşı ayaklanmak ve para yemekle suçluyorlardı. Bu iftira kampanyası Atanasius’u sürekli olarak sürgünlerde dolaştıracaktır: 1. sürgün, 11 Temmuz 335 ile 22 Kasım 337 arasında Treves’de. 2. sürgün, 16 Nisan 339 ile 21 Ekim 346 arasında Roma’da (Papa Julius’un, Aziz Antonius’un ve bir önceki imparator II. Konstantinus’un muhalefetine ve müdafasına rağmen). Atanasius’un bu sürgünü, İznik imanının Batı’da yayılması ve Doğu keşişliğinin Roma’da tanınması gibi mutlu bir netice doğurmuştur. Atanasius bu sürgün sırasında Milano’ya ve Trakya’da Sardi’e gitmiştir. Bu sürgünden sonra Atanasius, on yıl süreyle, İskenderiye’de episkoposluk yapmıştır. Bu devre, Atanasius’un edebi eserler verdiği altın yıllardır. 3. sürgün: 8 Şubat 356 günü Atanasius cemaati ile birlikte İskenderiye’nin en büyük kilisesinde dua etmektedir. Ordu onu yakalamaya gelir. Atanasius kaçmayı başarır. 21 Şubat 362 tarihine kadar Mısır çölünde kalır. İmparator Julianus tahta çıkınca Apostat Atanasius’un İskenderiye’ye geri gelmesi mümkün olur. Fakat bu dönüş sadece 8 ay sürmüştür. 4. sürgün, 24 Ekim 362 ile 5 Eylül 363 arasında Mısır çölündedir. Atanasius, Thebaides’in Pacomius keşişleri tarafından çok sıcak bir şekilde karşılanır. 5. sürgün, 5 Ekim 365 ile 31 Ocak 366 arasında. İmparator Valens zamanında, halkın baskısı üzerine, Atanasius’un İskenderiye’ye dönmesi mümkün olur.
Kilise’sinin kasten yakılmasına ve hakkında yayılmaya devam eden bazı dedikodulara rağmen, Atanasius nisbi bir sükunet içinde yaşayabilir. Bu dönemde Atanasius, papa Damasus ile (“Sevgili meslektaşımız, büyük Roma episkoposu Damasus”) ve Kapadokya’da Kayseri’nin genç episkoposu Basilius ile mektuplaşır. 2-3 Mayıs 373 gecesi Atanasius, 77 yaşındayken ölür. 46 yıl süreyle İskenderiye episkoposu olmuş, bu sürenin 17 yılını sürgünde geçirmişti.

Eserlerinden bir kaçı: Paganlar ve Kelam’ın Vücut Bulması Hakkında Demeç; Bayram Mektupları (büyük bayramlar münasebetiyle yazılmış mektuplar); Mısır Episkoposlarına Mektuplar; Aziz Antonius’un Hayatı; Ariyus Taraftarlarına Karşı yapılmış konuşmalar (birinci konuşmada bulunan aşağıdaki cümle, Grek Babaların ana fikrini oluşturacaktır: “Allah insanı ilahlaştırmak için insan oldu”); Rimini ve Seleucis Sinod’ları Hakkında mektup (359); Incarnation Hakkında.
Atanasius, o sıralarda doğmakta olan keşişliğin destekçisi olmuştur. İznik konsili (325) imanının büyük savunucusudur: “Allah’ın Oğlu, vücut bulmuş Kelamın uluhiyetine iman.”